Zambia horen, zien, ruiken en voelen…

14 april 2022 - Lusaka, Zambia

Stilletjes aan denken we aan terugkeren. Nog 1 nachtje te goed in Lusaka waar we vandaag arriveerden. Toen we gisteren na een busrit van 4-5 uur in Monze toekwamen zagen we meteen onze vriend, de fikser, Mzinga genaamd. Voor een kleine fooi bracht hij ons naar onze Lodge en regelde het vervoer voor vandaag . Telma en Eva waren net klaar met hun shift. We hadden afgesproken om bij hen in de kantine, de refter van het ziekenhuis, te eten. Kip met nshima , kool en tomatensaus. Voor 1 euro. 2 jonge vriendelijke kokkinnen bereiden dagelijks hetzelfde eten voor het personeel. Na een hartelijke kennismaking zaten we al snel in de keuken zelf en leerden ze ons het traditionele nschima maken. Leuk momentje en weer iets dat we kunnen. Toch nog even de echte Afrika sfeer gaan opsnuiven op de markt en zo kom ik erbij om te vertellen hoe je hier, in Zambia,  zintuigelijk geprikkeld wordt. Hoe je het ruikt, hoort, smaakt en voelt. 

Je ruikt het in: 

De stinkende rookwalm van oude auto’s met een co-uitstoot die niet de beschrijven valt. Het is niet vreemd om hier auto’s te zien waar ze met 7-8 inzitten.  

Om nog niet te spreken van de overvolle minibusjes waar mensen in de hitte letterlijk soms gestapeld zitten.

De geur van vuur. Langs de weg waar ze houtskool maken en verkopen in grote zakken. Van kleine vuurtjes op de markt waar ze maïs in koken, van vuurtjes om afval te verbranden, te koken voor zichzelf of voor familie in het ziekenhuis….

De geur van mensen. Je ziet heel nette mensen maar ook veel sjofele. Op de markt passeer je mensen dichtbij en ruik je ze. Geen deo’s of parfum hier. De geur van mensen die leven in warmte, niet de beste en vaak harde omstandigheden. 

De geur van eten. Vaak frituurvet. Maar ook maïs, andere dingen die staan te pruttelen, kleine gedroogde visjes die uren in de wind stinken en waar ik eigenlijk  van walg. Zeker als je de vliegen errond ziet  en weet dat mensen dit eten. Het is echt waar Afrika kan je ruiken. Een mix of wolk van geuren die ik nooit eerder rook en die bij dit leven hoort. 

Je ziet Zambia in:

De kleur van de kledij, de schoonheid van de mensen. Hoe armtierig ook, het is best een fier volk. Ijdelheid is hen niet vreemd . Een wit hemd is wit en steevast dragen ze een sieraad, armbandje en zeker een verzorgde haartooi. 

Als ik over Zambia zien spreek, moet ik het zeker hebben over de duisternis. Geen lichtvervuiling hier en sterren die we bij ons nooit te zien krijgen. De duisternis die toeslaat om 18 u na een mooie roodblauwe zonsondergang is echt donker. De duisternis die vroeg verdwijnt en rond 5 u een warme dag aankondigt.

Uiteraard zie je Zambia in de mooie natuur. Blij dat we de verschillende aspecten hiervan konden ontdekken. De bergen, het vlakke land. De dieren in de reservaten en daarbuiten. Het leven in en rond het water…. Mooi hoor.

Jammer genoeg zie je in Zambia veel afval. Op straat, in open putten, grachten, op het veld, langs de weg, in de rivier. Massa’s. Wellicht geen ophaling van vuil. Plastiek slingert overal rond. En iedereen laat van alles achter. Hoe je dat aanpakt om de mensen van de ecologische impact van die vervuiling te overtuigen zou ik niet weten. Dat  zal tijd, moed en doorzetting vragen. Maar broodnodig als je het mij vraagt. 

Je hoort Zambia in: 

De vele vriendelijke mensen die je spontaan aanspreken en  “hai, hai” roepen. Vaak met de vraag hoe het met ons gaat? Van waar we komen? Of alles in orde is? Oprecht vriendelijke en toegankelijke  mensen.  Ze spreken Engels met een typisch Afrikaans accent. Hun eigen taal, Tonga, spreken ze het meest onder elkaar. Je hoort Afrika op straat. Veel, maar dan echt heel  veel mensen in de centrums of marktjes. Te voet aan het stappen,  zittend voor hun kraampje. De straten zien er uit als een drukke permanente rommelmarkt en heeft ook een beetje die sfeer.  Een geroezemoes van jewelste. Marktkramers roepen je toe, of laten een bandje spelen door een slechte speaker om hun waar verkocht te krijgen. Random muziek die speelt op straat.  Je hoort Afrika in het drukke verkeer. Enkel een paar hoofdwegen die grote steden met elkaar verbinden. Zijstraten zijn in aarde. Alle verkeer: auto’s, bussen, gigantische vrachtwagens passeren op die wegen. Verkeersregels: 0. Zwakke weggebruiker: nooit van gehoord. Die hoofdstraten hoor je aan de auto’s waar van alles aan mankeert, loshangt of dingen mist. Ze toeteren vaak. Met 4 roepen ze dan naar je. Soms bieden ze zich aan als taxi of rijden ze wat trager en vragen hoe het gaat. Je hoort Zambia in knorrende brommers, veel fietsers of roeste retrobakjes die wat smeerolie kunnen gebruiken 

Je hoort typische muziek overal. In de auto’s, eetgelegenheden, bussen….

Je hoort mensen op hun gsm. Luid pratend met op speaker of FaceTime.  Of vanavond nog in Lusaka. We dachten dat we nu al alles hadden gezien en gehoord hadden. We maakten een wandeling en belandden in een wirwar van auto’s, mensen, geroep, getoeter…. In België zouden je denken dat je midden een festival of betoging zat. Politie zou die massa uiteen drijven met een waterkanon.  Hier is het gewoon het einde van een werk of marktdag zonder structuur. 
Een zee van geluiden. Zo noem ik Zambia maar  vooral blijven me de vele diergeluiden bij in de natuur als het stil of donker is.  

Je proeft Zambia in: 

Het eten. Uiteraard. Op zich niet slecht om te eten maar toch zijn we verwend thuis. Vlees en vis zijn steevast uitgebakken, tot taai. Veel gefrituurde zaken en dan nog niet eens goed. Weinig groenten en fruit over het algemeen. Je ziet er in de winkels ook weinig liggen. Ik begin het eten in België te missen.

Figuurlijk proef je Zambia in de hartelijkheid van de mensen. Naar ons toe maar ook onder elkaar. Het ziet er naar uit dat iedereen iedereen helpt. Zeker familie onder elkaar. Iedereen kent precies ook iedereen. Ze geven elkaar een vuistje, of duwen hun schouders tegen elkaar. chillen langs straat hand in hand. Of als ze weggaan van elkaar leggen ze een hand op hun hart. Een mooi groet en gebaar vind ik dat.

Je voelt Zambia in

De warmte. Dit zet ik op de eerste plaats omdat die ook zo bepalend is. Komt het hierdoor of door ons reisritme, de indrukken die we opdoen? Ik weet het niet, maar ik ben vaak loom en moe. De warmte en het vroeg donker zijn speelt hier zeker in mee.  

Je voelt Zambia in de blik van een kind die jouw blik zoekt en dan schattig, maar aarzelend dat handje opsteekt en wuift. Een beetje zoals ik lang geleden in de Unic van Langemark de eerste keer verwonderend, beetje angstig,  keek naar zwarte piet.  Roetpieten heb ik hier nog niet gezien 🙃🤣. Ze zijn allemaal mooi, echt zwart. En dat zeg ik met respect voor hun cultuur, eigenheid en manier van zijn. 

Je voelt Zambia in het ritme. Dat is traag. Heel traag. Hoe ze wandelen bijvoorbeeld. Beeld je in hoe je slentert door een  drukke winkelstraat, schakel nog een Vitesse lager en zo kom je in de buurt van het gemiddeld wandeltempo hier. Doe hierbij nog hun slippers aan en sleep die langs de grond dan zal je letterlijk voelen hoe het er hier aan toe gaat. Maar traag zijn ze ook in hun werken. 1 tot 1,5 uur wachten op je eten is niet vreemd. Als je weet dat ze dan met minstens 3 tot 4 in de keuken staan frons je toch even je voorhoofd. En altijd is er wel iets dat  ze niet hebben, bestek vergeten zijn, of ze brengen iets anders dan wat je bestelde….. kieskeurige mensen moeten nooit naar hier komen.  Het is een troostende gedachte om te weten dat die  mensen uit die keuken beloond worden voor hun werk, er geld voor krijgen, het waarschijnlijk al ver geschopt hebben en vooruit willen met hun leven. 

Maar trager leven is misschien wel iets dat ik moet meenemen naar huis. Ze zien er hier in ieder geval niet ongelukkig uit en  ze storen zich aan niet veel.  
Je hebt het gelezen. Van het begin tot het einde was deze reis een avontuur. Eentje waarvan ik vind dat iedereen eens meegemaakt zou moeten hebben. Fier  op mijn dochter dat ze dit avontuur aanging en aandurfde. Het is niet niks om in deze omstandigheden in de zorg te staan.  Het zal haar verrijken als verpleegster en mens. Bedankt aan jullie omdat ik dit gebeuren mag delen met jullie. 
Tot in Belgenland. Een kleine omweg via Johannesburg om hopelijk zaterdag rond de middag te landen. We zien wel. 

29518B5C-58E6-486A-9F3D-E894EA7E75E260F683D2-6879-4791-8815-3EB954407E4F54960D85-630E-4120-A92F-56B8D8E94EA3673B3ED1-6BBD-4F4F-9B07-C9B9DC07A78A31364F5A-43B4-4C06-BF7F-E582D2FAC815

 

Foto’s

3 Reacties

  1. Rianne Cappoen:
    15 april 2022
    Wat een verhaal! Wat een avontuur! Om nooit te vergeten! En idd super knap van wat Telma daar doet! Goeie reis terug, hopelijk verloopt die vlotter dan de heenreis!
  2. Greet Dequeker:
    17 april 2022
    Een reis die je ferm bewust maakt blijkbaar, die jou (en ons ook een beetje) inzichten meegeeft voor het leven …
    Mooi geschreven, Patje en met heel heel veel respect.
  3. Philip maertens:
    18 april 2022
    Hey avonturiers en levenskunstige, kundige reizigers
    Grote merci om jullie fantastische reis te delen.
    Heb er echt van genoten.
    Nog support voor Telma en Eva voor de 'afronding' van hun stage.
    Ja Patrick, ik kan niet nalaten om Greet bij te treden en een pluim op je schrijfhoed te steken.
    Grt aan iedereen